Obecność superfoods w naszej diecie to prawdziwy skarb. Warto przyjrzeć się im bliżej. Najczęściej tym mianem są określane produkty takie, jak chia, jagody goji, żeń-szeń, spirulina itp. Jednak warto zajrzeć także na nasze podwórko, które kryje prawdziwe perełki - polskie superfoods!
Czym są superfoods i dlaczego są takie super?
Superfoods, czyli inaczej "superżywność" to pojęcie, z którym coraz częściej możemy się spotkać przy opisywaniu niektórych produktów. Słowo super od razu nakierowuje nas na odpowiedni tok myślenia. Żywność określana tym mianem charakteryzuje się bardzo wysoką wartością odżywczą. Zawiera witaminy, składniki mineralne, fitozwiązki, peptydy bioaktywne, enzymy lub inne substancje czynne, które mogą wywołać korzystny efekt zdrowotny i wykazywać działanie terapeutyczne w wybranych jednostkach chorobowych. Superfoods najczęściej posiadają nie jedną, lecz kilka unikatowych właściwości, co odróżnia je od innej żywności i sprawia, że wypadają znacznie korzystniej na tle konwencjonalnych produktów pod kątem działania prozdrowotnego. Są to naturalne i nieprzetworzone produkty spożywcze.
Często słyszymy określenie superfoods w stosunku do egzotycznych produktów - nasion chia, komosy ryżowej, awokado, jagód goji. Niewątpliwie to bardzo wartościowe produkty i warto po nie sięgać. Jednak na naszym rodzinnym podwórku znajdziemy wiele produktów, które wpisują się do tej grupy doskonale. Możemy do nich zaliczyć jarmuż, siemię lniane, orzechy włoskie, dynię, miód, żurawinę, kaszę jaglaną, rokitnik, natkę pietruszki, aronię, owies, czosnek, olej rzepakowy, olej lniany i wiele innych. Nie sposób byłoby opisać je wszystkie w jednym artykule, ale przyjrzę się dzisiaj bliżej kilku bardzo wartościowym produktom. Mam nadzieję, że chętniej będziesz po nie sięgał.
Jarmuż należy do warzyw kapustnych. Czy wiecie, że był już znany w średniowiecznej Europie? Jest on nieocenionym super produktem - bogactwem białka, błonnika, wapnia, żelaza, cynku, magnezu, fosforu. Wysoka zawartość przeciwutleniaczy - m.in. chlorofilu i luteiny zapobiega wzrostowi komórek rakowych. Jarmuż to także cenne źródło witamin C, A, E i K. W przypadku tej ostatniej szklanka jarmużu pokrywa 450-600% dziennego zapotrzebowania.
Pomysły na jarmuż: koktajle, duszony, chipsy, zupy, pesto
DYNIA
Dynia to wyjątkowe warzywo o działaniu wzmacniającym odporność i działające przeciwnowotworowo. Charakteryzuje się wysoką zawartością witaminy C i błonnika. Ok 200g dyni (szklanka) pokrywa aż 7-krotnie dzienne zapotrzebowanie na witaminę A. Swoje właściwości antynowotworowe zawdzięcza bardzo dużej zawartości karotenoidów, które są silnymi przeciwutleniaczami. Dzięki nim chroni nas także przed chorobami serca i oczu. Pestki dyni są doskonałym źródłem cynku, a także fitosteroli, które mają wpływ na ograniczanie wchłaniania cholesterolu z pożywienia.
Pomysły na dynię: pieczona, zupy, curry, gulasze, sos do makaronu, ciasta, ciastka, placki na słodko i na ostro
SIEMIĘ LNIANE
Siemię lniane to zdecydowanie mocna konkurencja nasion chia. Jest nieocenionym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. W ponad 60% składa się z nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Zawarty w nim kwas ALA wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Siemię lniane jest także dobrym źródłem wapnia (w szklance jest aż 400mg). W siemieniu znajduje się dużo błonnika, a także lignany - substancje, które usprawniają pracę jelit, zapobiegają chorobom serca oraz stanom zapalnym. Siemię ponadto wykazuje dobroczynne działanie w cukrzycy typu 2 obniżając poziom glukozy we krwi.
Jeżeli zjesz siemię lniane w postaci mielonej, tuż po zmieleniu, przyswoisz największą ilość kwasów tłuszczowych oraz lignanów.
Pomysły na siemię: mielone do koktajli, zup, ciast, sałatek, nasiona w całości do owsianek, kisieli, pieczywa. Kisiel z siemienia lnianego jest doskonałym zamiennikiem jajka w kuchni wegańskiej lub w diecie osób z alergią na białko jaja kurzego.
ORZECHY WŁOSKIE
Czy wiesz, że wystarczy zjeść zaledwie 3 sztuki orzechów włoskich, aby pokryć dzienne zapotrzebowanie na kwasy omega-3? Orzechy włoskie zdecydowanie przodują na tle innych orzechów pod kątem wartości odżywczej. Są bardzo bogate w błonnik, białko, kwas foliowy oraz magnez. Ponadto dostarczają antyoksydanty - selen, witaminę E oraz polifenole. Zawarty w nich aminokwas - arginina - wykazuje działanie przeciwzakrzepowe.
Pomysły na orzechy włoskie: dodatek do owsianek, wypieków, sałatek, szybka przekąska, zamiennik orzeszków pinii w pesto
KASZA JAGLANA
Kasza jaglana, czyli proso, to naturalnie bezglutenowa kasza o właściwościach zasadotwórczych. Jest często nazywana królową kasz ze względu na bogatą wartość odżywczą. Kasza jaglana to doskonałe źródło witamin z grupy B, żelaza, wapnia, fosforu, potasu. Zawiera także sporo krzemu, czyli składnika, który wpływa korzystnie na stan naszej skóry, włosów, paznokci, a także zapobiega zmianom miażdżycowym. Dostarcza białka, węglowodanów złożonych, a także lecytyny. Bardzo polecam spożywanie kaszy jaglanej zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Jest ona lekkostrawna, a ponadto usuwa nadmiar śluzu z górnych dróg oddechowych, co może być bardzo pomocne w zwalczaniu infekcji.
Pomysły na kaszę jaglaną: dodatek do dań głównych, sałatek, zup, koktajli, jaglanki na słodko i wytrawnie, budyń, pasztet
Żurawinę można nazwać kopalnią antyoksydantów. Zawiera witaminę C, beta-karoten, polifenole, flawonoidy. Jednym z bardzo cennych zawartych w żurawinie polifenoli jest kwas elagowy, który wykazuje działanie niszczące dla komórek nowotworowych, a także pomaga eliminować substancje o właściwościach kancerogennych z organizmu.
Żurawina ponadto działa silnie antybakteryjnie. Zawdzięcza to obecności proantocyjanoidów - substancji, które zapobiegają przyleganiu bakterii do ścianek narządów - m.in. żołądka, pęcherza, zębów. Spożywanie żurawiny może skutecznie pomóc w zwalczeniu chorób układu moczowego, pokarmowego, a także stanów zapalnych dziąseł. Znajduje także zastosowaniu w leczeniu zakażenia bakterią Helicobacter pylori uważanej za jedną z przyczyn wrzodów żołądka.
Pomysły na żurawinę: sok, suszona, do owsianek, wypieków, koktajli, sałatek
ROKITNIK
Te pomarańczowe kuleczki to duża konkurencja dla jagód goji czy acai. Są nieocenionym źródłem witaminy C. 100g rokitnika może dostarczać od 300 do 3000mg witaminy C. Zawiera 4-krotnie więcej witaminy E niż nasiona słonecznika. Rokitnik znany był już w starożytności. Używano go do leczenia kaszlu, chorób układu krążenia oraz układu pokarmowego i moczowego. Ponadto zawiera on karotenoidy, witaminę K, kwasy omega-3 i omega-6, wapń, potas, cynk, żelazo, fitosterole. Wykazuje silne właściwości przeciwzapalne, przeciwwirusowe oraz antynowotworowe. Wzmaga odporność, a także jest wykorzystywany w leczeniu łuszczycy i atopowego zapalenia skóry.
Pomysły na rokitnik: sok, koktajle, konfitury, przetwory, chutney, galaretka, dodatek do herbaty
NATKA PIETRUSZKI
Jedząc 1 łyżkę natki zaspakajasz swoje dzienne zapotrzebowanie na witaminę C! Niesamowite prawda? Natka ponadto zawiera sporo żelaza, a dzięki dużej zawartości witaminy C jest ono lepiej przyswajane. Świetnie sprawdzi się w diecie u osób z anemią.
Wzmacnia odporność, a dzięki obecności flawonoidów i chlorofilowi wykazuje silne działanie antyoksydacyjne. Jest też źródłem beta-karotenu, kwasu foliowego, wapnia, magnezu, witamin z grupy B i witaminy K. Zawiera sporo błonnika - 40g/100g.
Pomysły na natkę pietruszki: koktajle, pesto, soki, dodatek do ziemniaków, zup, sałatek, do kanapek.
OLEJ RZEPAKOWY
Olej rzepakowy zwany jest "oliwą północy". Jest on dobrym źródłem jedno- oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Zawarty w nim kwas alfa-linolenowy wpływa korzystnie na pracę naszego mózgu oraz obniża stężenie glukozy we krwi zapobiegając rozwojowi cukrzycy typu 2. Charakteryzuje się dobrym stosunkiem pomiędzy kwasami omega-3 i omega-6, co przekłada się na efektywne zapobieganie chorobom układu krążenia oraz działanie przeciwzapalne. Jest źródłem witaminy E oraz witaminy A, dzięki którym wykazuje działanie antyoksydacyjne oraz wpływa korzystnie na wygląd naszej skóry, włosy i paznokci. Jest uniwersalnym tłuszczem - możemy używać go zarówno na zimno np. do sałatek, jak i do smażenia.
Pomysły na olej rzepakowy: do przyrządzania potraw - smażenia, grillowania, duszenia, do zup, ciast, owsianek, koktajli
Może wymienione produkty nie mają egzotycznych nazw i wydają Ci się pospolite. Jednak mam nadzieję, że opisane właściwości zachęcą Cię do tego, abyś sięgał po nie jak najczęściej. Są lokalne, tanie, smaczne, a wartością odżywczą dorównują przysmakom ze światowej listy superfoods. Spróbuj koniecznie odpowiedników najzdrowszych pokarmów świata, a Twoja dieta stanie się jeszcze bogatsza!
Gdy jesteś przeziębiony sięgasz po herbatę lub mleko z miodem? To bardzo dobrze! Miód wykazuje działanie antybakteryjne, przeciwzapalne, przeciwwirusowe, a także przeciwgrzybiczne. Miód, pierzga (pyłek kwiatowy) oraz propolis są produktami o niezwykłych właściwościach leczniczych i odżywczych. Swoje właściwości zawdzięczają dużej zawartości składników mineralnych, enzymów, probiotyków oraz antyoksydantów. Pyłek pszczeli jest źródłem dobrze przyswajalnego białka i dostarcza wszystkich niezbędnych aminokwasów. Zawiera aż 25g białka/100g. Ponadto zawiera witaminy E, B i C, a także karotenoidy. Działanie propolisu można porównać do działania antybiotyku.
Miody różnią się wartością odżywczą w zależności od tego, z jakich roślin są wytwarzane. Nie wszystkie substancje w miodach zostały już dobrze zbadane, jednak te, które znamy wskazują na znakomite właściwości lecznicze.
Stosując miód w swojej diecie przede wszystkim go nie gotuj, ponieważ straci swoje właściwości.
Pomysły na miód: dodatek do wody i herbaty, owsianek, placków
Anna Mazgaj
dietetyk kliniczny